Frans Jansen werkt al bijna 25 jaar in Gorinchem, waar hij als BENU-apotheker veel zorg verleent aan ouderen. Dat is precies de doelgroep die hem het meest aanspreekt. Niet voor niets is hij een van de drijvende krachten achter de doorontwikkeling van de palliatieve kit. ‘Met deze kit komt de samenwerking tussen huisarts, apotheker en thuiszorg mooi bij elkaar.’

In tijden van dubbele vergrijzing kunnen apotheken nóg meer waarde toevoegen, is de vaste overtuiging van apotheker Frans Jansen. En hij kan het weten, omdat hij als eigenaar van drie BENU-apotheken actief is in wat hij noemt ‘vergrijsde wijken’. ‘Mensen worden zoals bekend steeds ouder, wat automatisch betekent dat de zorgvraag toeneemt. Daar zijn onze BENU-apotheken duidelijk op ingericht.’

Dat zie je terug in de dagelijkse omgang met klanten ‘op de vloer’, in de belevering van woonzorgcentra maar ook met de zogeheten ‘medicatiereviewgesprekken’, die de apotheken van BENU sinds zeven jaar aanbieden. In persoonlijke gesprekken bekijkt de apotheker samen met de patiënt waar mogelijk ruimte ligt voor verbetering rondom de (vaste) medicatie. Frans: ‘Vooral oudere mensen hebben baat bij deze ‘checks’. Niet in de laatste plaats omdat ze vaak medicijnen naast elkaar slikken. Dan is het belangrijk dat we goed kijken of de medicatie nog werkt en klopt. We voeren per apotheek zo’n honderd gesprekken per jaar, ook bij mensen thuis.’

Meerwaarde

Dat apothekers daarin hun meerwaarde aantonen, blijkt ten eerste uit de reacties van klanten, ziet Frans. ‘Ze zijn vaak blij met de persoonlijke aandacht, vinden het fijn dat we bij ze thuis komen. En ze hebben het gevoel dat er met zorg wordt gekeken naar hun situatie. Het is ook een teken dat apotheker en huisarts werken samen om de situatie van patiënten te verbeteren.’

In sommige gevallen kan het zelfs levensreddend zijn. Zoals bij die oudere dame die alleen woonde, en na een hartinfarct bloedverdunners kreeg voorgeschreven. ‘Door een communicatiefout dacht ze die medicatie na een maand te kunnen afbouwen, maar dat was helemaal niet de bedoeling. Levensgevaarlijk. Gelukkig waren we daar snel bij en konden we het bijsturen. Zo heb ik tal van voorbeelden van oudere mensen die niet goed letten op hun medicatie. Zij hebben advies nodig.’

Palliatieve kit

Een ander belangrijk voorbeeld van zorg op maat is de zogeheten palliatieve kit, die Frans samen met de ‘Kwaliteitskring’ in zijn woonplaats heeft ontwikkeld. ‘Deze kit is in het leven geroepen voor behandelaars die palliatieve zorg verlenen, dus bij patiënten die in de laatste fase van hun leven zitten. Het is een simpele, afgesloten koffer, met medicatie en materialen die hard nodig zijn in deze fase. Denk aan morfine, slaapmiddelen, maar ook infuusmaterialen en bijvoorbeeld een katheter.’

Voorheen kwam het voor dat huisarts, apotheker én thuiszorgmedewerkers achter het net visten, omdat materialen of medicijnen niet op voorraad waren. Of het moest op het laatste moment bij elkaar worden gezocht, op verschillende plekken worden opgehaald. Dat zorgde voor stress bij de zorgverleners, maar ook bij de familie en de patiënt zelf. Frans: ‘De stervensfase kan grillig verlopen. Soms verslechtert de situatie van iemand, en dan moet je snel zijn met het verlenen van zorg. Om die reden kwam huisarts Laurens van Ede met het idee van de palliatieve kit. Hiermee kan efficiënter palliatieve zorg gegeven worden als stervensbegeleiding. Ik stond er meteen achter, en ben het met verschillende zorgverleners van de Kwaliteitskring gaan uitwerken.’

Vergoeding zorgverzekeraars

Frans heeft zich de afgelopen jaren vooral ingezet voor vergoeding van de palliatieve kit. ‘Het was in eerste instantie best ingewikkeld om alles financieel rond te krijgen. Gelukkig kon ik mijn netwerk goed inzetten. Zorgverzekeraar VGZ wilde uiteindelijk met ons in zee. En nu zien we dat andere verzekeraars volgen, waardoor we de palliatieve kit in de toekomst in elke BENU-apotheek en in andere apotheken kunnen klaarzetten. Zodat we iedere patiënt die het nodig heeft, snel kunnen helpen.’

Het geeft de apotheker uit Gorinchem desgevraagd een ‘gevoel van trots’. ‘Ja, het is fantastisch dat het is gelukt. Met de palliatieve kit komt de samenwerking tussen huisarts, apotheker en thuiszorg mooi bij elkaar. Ik zie het als een driehoeksformule, waarin we als een zorgschil om de oudere patiënt heen staan.’

Om welke aantallen het gaat? Frans doet een voorzichtige schatting: ‘Ik heb in mijn eigen apotheek tien kits op voorraad, die we ongeveer vijf keer per maand inzetten. Als alle apotheken in Nederland gaan werken met de palliatieve kit, dan heb je het snel gerekend over een gebruik van 10 duizend per maand. Wat dat betreft kunnen we een serieus verschil maken in Nederland met deze oplossing.’